Ποτέ δεν μου άρεσαν οι XTC. Από τη μία η βαριά φλεγματική English-to-the-core μουσική τους, που ήταν κατανοητή μόνο στους Άγγλους οπαδούς τους, από την άλλη η μόνιμη (από το 1982 και μετά) αποχή τους από συναυλίες, λόγω αγοραφοβίας του αρχηγού τους Andy Partridge που τους κατέστησε πλέον μια studio band με ό,τι αυτό συνεπάγεται (γιατί ως γνωστόν στα live φαίνονται τα μεγάλα γκρούπς), στοιχείο που το αποδέχτηκαν και οι οπαδοί τους, καταστώντας ακόμα πιο απρόσωπη την επαφή μαζί τους, περιοριζόμενη μόνο στην αγορά των δίσκων τους. 

Αυτό το γκρουπάκι όμως, κάποια στιγμή, μακρυά από την πίεση της εταιρείας, που τους επέβαλλε να γράψουν «σοβαρά» τραγούδια, ήθελε να κάνει ένα διάλειμμα από την κανονική πορεία του και να κάνει λίγο «το κέφι του» τιμώντας τους μέντορες και τις επιρροές του που δεν θα μπορούσαν παρά να είναι Αγγλικές και μάλιστα την επιτομή της ποπ (Beatles, Kinks, Hollies) και της Αγγλικής (κυρίως) ψυχεδέλειας των 60’s (Pink Floyd του Barett, Tomorrow, Pretty Things κλπ.). Ειδικά για το 2ο, είχαν άλλοθι: την μόδα της «αναβίωσης» που σάρωνε τα 80’s γεννοβολώντας με τα καντάρια γκρουπάκια νεοψυχεδελικά, cow - punk, νέο-folk-rock, paisley-underground, και όποια άλλη ετικέτα σκαρφιζόταν (κυρίως) ο Τύπος της εποχής για να κατατάξει το μουσικό αυτό ρεύμα.

Μόνο που για να το καταφέρουν αυτό, πιστοί στην απροσωπία τους, «εφηύραν» το alter - ego τους, το βάπτισαν με το αλλοπρόσαλλο όνομα The Dukes of Stratosphear και τα μέλη τους, υιοθέτησαν ψευδώνυμα: ο Andy Partridge (κιθάρα, φωνή) έγινε Sir John Johns, ο Colin Moulding (μπάσο) έγινε The Red Curtain, ο Dave Gregory (μέλλοτρον, πιάνο, όργανο, fuzztone κιθάρα) έγινε Lord Cornelious Plum, και στην αλλοπρόσαλλη αυτή μπάντα προστέθηκε ο αδελφός του τελευταίου Ian (ντραμς) ως E.I.E.I. Owen.

Αλλά δεν αρκέστηκαν σε αυτά.

Ηχογράφησαν στα μέσα των 80’s δυό άλμπουμς, στα οποία κατακλέβουν ολόκληρες μελωδικές γραμμές από τα ως άνω γκρουπ, κιθαριστικά σόλο νότα – προς – νότα, σε τέτοιο σημείο, που εάν οι δημιουργοί τους ζητούσαν δικαιώματα, οι φίλοι μας δεν θα’ χαν σηκώσει μέχρι σήμερα κεφάλι απ’ τις μηνύσεις εναντίον τους!!

Πλην όμως αυτήν την κλοπή (γιατί το να κλέβεις είναι θεϊκό, αντίθετα με το να αντιγράφεις), την ανακάτεψαν γλυκά με παιδικούς διάλογους, γελάκια, πιανάκια, ταινίες παιγμένες ανάποδα, πριόνια, ξεκούρδιστα βαλς, πρόσθεσαν το στοιχειωμένο μέλλοτρον – φάρφιζα του Gregory, τους φρικ στίχους και τα εξαμβλωμένα φωνητικά του Partridge, μιμήθηκαν τις τεχνικές του mixing και των overdubs των 60’s, το περιτύλιξαν με τα καταπληκτικά εξώφυλλα (πάλι) του Partridge, και κατάφεραν να την παρουσιάσουν (ειδικά στο πρώτο άλμπουμ) ως δική τους ψυχεδελο-ποπ, πράγμα ανήκουστο διότι ουδέποτε ασχολήθηκαν με το θέμα στα κανονικά άλμπουμ τους. Το αποτέλεσμα, αν και δεν κράτησε για πολύ, ήταν αξιολάτρευτο:

1. 25 o’clock (1985)

Tracklist: 25 o’clock – Bike Ride to the moon – My love explodes – What in the world??.. – Your cold dress – The mole from the ministry.

Virgin WOW 1 (mini LP) Apehouse Label APECD023 (cd)
Producer: John Leckie, Swami Anand Nagara, The Dukes

Αν αυτός ο δίσκος είχε βγει το 1967, ίσως σήμερα αποτελούσε διαμάντι της Βρετανικής ψυχεδέλειας. Και όχι άδικα: Ένας λαμπρός φόρος τιμής αποτίεται εδώ στους Floyd του «Piper at…» με τραγούδια όπως το ομώνυμο και το Bike Ride Τo Τhe Μoon, που σίγουρα, αν τα άκουγε ο Barrett, θα έτριβε τα χέρια του από ευχαρίστηση για το νόθο αδελφάκι της μπάντας του. Τέτοια άλμπουμς μόνο μετά από κατανάλωση μανιταριών και «κύβων ζάχαρης» ηχογραφούνται, και μας αποκαλύπτουν καθαρά την λατρεία του Partridge για τον Barrett. Οι κιθάρες αλλού είναι δαιμονισμένες μέσα στην παραμόρφωση, αλλού πλέκουν ένα παραμυθένιο χαλί, για να τυλίξουν τους trippy στίχους του Partridge (μια ματιά στους τίτλους αρκεί), το μπάσο σκάβει λαγούμια, απ΄ όπου ξεχύνεται μοναδικά ο ήχος του οργάνου, το οποίο είναι μοναδικά υπεύθυνο για τα διαμαντάκια που ακούμε εδώ. Το My Love Explodes έχει ξεπατικώσει το σόλο από το «Heart Full Of Soul» των Yardbirds και έξυπνα έχει μιμηθεί την coda του του «7 + 7 is» των Love. Στο «What in the world??.. » οι Beatles του «Yellow Submarine» έχουν δανείσει θέματά τους, ενώ οι Tomorrow και Blossom Toes έχουν ξεπατικωθεί ανελλιπώς. Το «The mole from the ministry» είναι το ίδιο στιχουργικά και μουσικά με το «We are the moles» των Moles. Ακόμα και το υπέροχο εξώφυλλο (δουλειά του Partridge) θυμίζει εκνευριστικά το «Disraeli Gears» των Cream. Δεν έχει σημασία όμως. Ο τρόπος που οι Δούκες αναμιγνύουν όλα αυτά τα συστατικά είναι μοναδικός. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι «κάνουν την πλάκα τους». Για τούτο το mini - lp αυτό κυκλοφόρησε την…Πρωταπριλιά (!) του 1985, κλείνοντας το μάτι στους ανύποπτους ακροατές που (τότε) δεν είχαν ανακαλύψει ακόμα ποιοι κρύβονταν από πίσω από αυτό το μικρό αριστούργημα. Το γκρούπ έβγαλε κι ένα promo film για το «The Μole From the ministry», που θυμίζει έντονα «Magical Mystery Tour» (Beatles) και τα «Arnold Layne» και «Scarecrow» των Floyd (όπως είναι φυσικό άλλωστε). Δίκαια το allmusic του έδινε 4 ½ στα 5 αστέρια, ενώ το pitchfork 7,7/10. Εδώ οι Δούκες τιμούν τους Floyd του «The piper..» ως δασκάλους τους και παρ΄ ότι τους κατακλέβουν, μας σερβίρουν ένα μοναδικό χαρμάνι, διάρκειας μόλις 26΄:43΄΄ που μας ζαλίζει ακόμα από τ΄ αρώματα που αναδίδονταν από εκείνο το μαγικό καλοκαίρι του 1967.

( * * * * )

2. Psonic Psunspot (1987)

Tracklist: Vanishing girl – Have you seen Jackie? – Little lighthouse – You’re a good man Albert Brown (Curse you red barrel) – Collideascope – You’re my drug – Shiny cage – Brainiac’s daughter – The affiliated – Pale and precious.

Virgin V 2440 (LP) Apehouse Label APECD024 (cd)
Producer: John Leckie, The Dukes

Δυό χρόνια μετά το προηγούμενο πόνημά τους, οι φίλοι μας επανέρχονται με ένα (κανονικό πλέον) άλμπουμ, χωρίς τον παραγωγό – φάντασμα του 1ου άλμπουμ Swami Anand Nagara (..!!), στα μισά κομμάτια του οποίου οι Kinks έχουν την τιμητική τους, στοιχείο που δείχνει από πού έχουν κυρίως επηρεαστεί, και όχι άδικα, μια και η επιρροή αυτή στοιχειώνει και τους κανονικούς δίσκους των XTC. Ειδικά το «Shiny Cage» φαίνεται να έμεινε έξω από το «Sunny Afternoon»! Αλλά εδώ ασχολιούνται και λίγο με την άλλη πλευρά του Ατλαντικού: Με τους Beach Boys στο «Pale And Precious» με φωνητικά – καρμπόν των αδελφών Wilson, την θερεμίνη και τα ντραμς του «Good Vibrations», και το κουπλέ βγαλμένο από το «I Can Hear Music», με τους Byrds στο «You’re My Drug» όπου κοπιάρουν τα διπλά φωνητικά και την 12χορδη rickenbacker του Roger McGuinn (ίσως η καλύτερη στιγμή του άλμπουμ), με τους Hollies στο «Vanishing Girl», ακόμα και την «φούσκα» των Elevators στρίμωξαν στο «Brainiac’s Daughter»!

Εδώ όμως σε σύγκριση με το πρώτο τους άλμπουμ που ήταν βουτηγμένο μέχρι τα κόκκαλα στην ψυχεδέλεια των Floyd και την ποπ των Beatles, και παρ΄ ότι προσπαθούν, δεν τους βγαίνει. Εδώ έχουν περιοριστεί να αντιγράφουν στυγνά τους ήρωές τους, χωρίς την έμπνευση και την φρεσκάδα να προσθέτουν και κάτι δικό τους μέσα, και καταστρέφουν τα τραγούδια, αρκετά από τα οποία περιέχουν υπέροχα ποπ θέματα, με την συχνή παρεμβολή ενός ξεκάρφωτου βαλς, ή ρυθμών σάλσα για να επανέλθουν ξανά μετά στον κανονικό ρυθμό του τραγουδιού, στοιχείο που καθιστά την ακρόαση ενοχλητική και που δεν συνέβαινε στο 1ο άλμπουμ τους. Εδώ οι φίλοι μας φαίνονται εμφανώς κουρασμένοι και άψυχοι (όπως στο μόνιμο γκρούπ τους). Τα μοναδικά κομμάτια που σώζουν το δίσκο (μαζί με το «You’re my drug» και το υπέροχο εξώφυλλο) είναι το «Have you seen Jackie? », όπου με το ανατολίτικο μοτίβο του και την αλά Electric Prunes κιθάρα, μπολιασμένη με ένα κουπλέ – καρμπόν του «Arnold Layne», μοιάζει να απέμεινε έξω απ΄ το πρώτο τους άλμπουμ.

Ύστερα απ΄ αυτό, δεν ξανακούσαμε ποτέ για τους Dukes, με εξαίρεση το 2003, όπου ηχογράφησαν το κομμάτι «Open A Can (Of Human Beans)» για το άλμπουμ «The Wish List» του φιλανθρωπικού ιδρύματος Ms Society, το οποίο μπήκε στην συλλογή «Fussy Warbles» και στις επανεκδόσεις του «25 O’Clock». Και παρ΄ ότι στο τελευταίο τραγουδούσαν «…We’ll be together ‘till the end of time…», αφήνοντας παρακαταθήκη για το μέλλον, ήταν φανερό πια ότι η «πλάκα» είχε τελειώσει…

Το Pitchfork το 2002 στην λίστα με τα Top 100 albums of the 80’s, κατέταξε το «Psonic Psunspot» στην θέση 66 και το βάπτισε «μια σουρεαλιστική ροκ – όπερα από αδιαφανές παραισθησιογόνο θαύμα», χαρακτηρισμός εντελώς υπερβολικός, εξωπραγματικός και σε σημεία ηλίθιος. Αφήστε που του έδινε και βαθμολογία 8,4/10, ενώ το Allmusic και το Q 4/5 αστέρια, την στιγμή που δεν έπιανε ούτε το ¼ αυτών και δεν θα έπρεπε να βρίσκεται καθόλου μέσα σ΄ αυτήν την λίστα. Αν πραγματικά ενδιαφέρεστε να γνωρίσετε τους αληθινούς Δούκες, υπάρχει πάντα το 1ο τους, και εάν θέλετε να δείτε από πού ξεπατικώνουν, οι Floyd του «The Piper…» περιμένουν στην γωνία.

( * * )

Γιώργος Δ. Δημόπουλος

YΓ1: Το 1987 ταυτόχρονα με την έκδοση σε βινύλιο του «Psonic Psunspot» και τα δυο Lp’s κυκλοφόρησαν με μορφή cd με τίτλo «Chips from the chocolate fireball». Στο άλμπουμ δε των XTC «Skylarking» του 1986 (δηλ. στο ενδιάμεσο του 1ου και 2ου LP των Dukes, οι XTC ευχαριστούν….τους Dukes, που τους δάνεισαν τις κιθάρες τους (!!), αποδεικνύοντας για μια ακόμα φορά το άτεγκτο χιούμορ τους. Άλλη μια επανακυκλοφορία των δύο LP μαζί με ακυκλοφόρητο υλικό, demos κλπ. υπό τον τίτλο «XTC as The Dukes of Stratosphear» κυκλοφόρησε την 20\4\2009 στην προσωπική εταιρεία του Partridge, Ape House.

ΥΓ2: Το 1991 ο Andy Partridge κρυμμένος πίσω από τα ονόματα Big Chief Cigar Choc Champions και The Golden ηχογράφησε στο στυλ των Dukes δυο τραγούδια με τίλους «It’s Snowing Angels» και «Then She Appeared» ως προσφορά σε flexidisc του περιοδικού Strange Things Are Happening, κάτι που δεν έγινε ποτέ και μόνο το τελευταίο εμφανίστηκε αλλαγμένο στο άλμπουμ των XTC Nonesuch. Πάντως και τα δυό κομμάτια εμφανίστηκαν (ως Dukes αυτή τη φορά) στην συλλογή «Fussy Warbles». Ένα κομμάτι με τίτλο «Martian Enslavement 1970» έμεινε έξω από το «25 o’clock» και έκτοτε δεν έχει εμφανιστεί πουθενά. Το 2008 ο Partridge χάρισε στους σιδηρόδρομους της Eurostar ένα ακόμα «χαμένο» τραγούδι των Dukes, το «Tin toy Clockwork Train», το οποίο παιζόταν στους σταθμούς των τραίνων στην Αγγλία και το οποίο, μαζί με το «αδελφάκι» του «Black Jewel Serpent Of Sound» προστέθηκαν στην επανέκδοση του «25 o’clock». Επίσης, υπάρχουν ένα φιλμ κινουμένων σχεδίων με τίτλο «The Great Royal Jelly Scandal» που αναφέρεται στο «25 o’clock», ένα prequel άλμπουμ κάτω από τ΄ όνομα «The Mersey Dukes» και μια glam - rock παρωδία κάτω απ΄ το όνομα «The Stratosphear Band», τα οποία σκονίζονται σε κάποιο ράφι. ΟΙ XTC το 1992 είχαν έτοιμο κατά το ήμισυ το «The BubblegumAabum», στο οποίο διασκεύαζαν στο στυλ των Dukes διάφορα άγνωστα one hit wonders των 70’s, όμως η Virgin αρνήθηκε να το κυκλοφορήσει και αυτό οδήγησε σε προστριβές της με την μπάντα για μια 7ετία. Όπως καταλαβαίνετε, υπάρχει άφθονο ακυκλοφόρητο υλικό, το οποίο, εάν οι παραξενιές του Partridge το επιτρέψουν, θα βγει κάποτε.

ΠΗΓΕΣ:
1\- Erlewine, Stephen Thomas The Dukes of Stratosphear – Biography . All Music Guide
2\- Wikipedia
3\- Allmusic
4\- Pitchfork
5\- Ποπ και Ροκ Τεύχος Νο: 91 (Σεπτέμβριος 1985) σελ.: 66